رم کامپیوتر یا حافظه موقت کامپیوتر چیست؟
رم یا حافظۀ کامپیوتر یک فضای ذخیرهسازی خواندنی / نوشتنی است که به شکل مستقیم با
پردازنده سیستم در ارتباط بوده و وظیفۀ ذخیرهسازی موقت اطلاعات موردنیاز CPU را بر عهده دارد؛ به عبارت دیگر، حافظۀ رم، یک واسطۀ پرسرعت است که اطلاعات را با سرعت زیاد در اختیار پردازنده قرار میدهد تا سرعت پایین سایر بخشهای سیستم مانند
هارد دیسک، تداخلی در عملکرد آن ایجاد نکنند.
واژۀ انگلیسی RAM نیز کوتاه‌شدۀ عبارت Random Access Memory است، به این معنا که دسترسی به اطلاعات موجود در رم به شکل تصادفی و دلخواه است و پردازنده می‌تواند در هر لحظه به اطلاعات موردنیاز خود دسترسی داشته باشد. همانطور که گفته شد، عملکرد حافظۀ رم سیستم به شکل موقت است یعنی اطلاعات مختلف به شکل دائم در آن ذخیره نمی‌شوند و ماندگاری ندارند و با قطع جریان برق یا خاموش شدن سیستم، تمامی اطلاعات موجود در آن از بین می‌روند.
بهترین تولیدکنندۀ حافظۀ رم کامپیوتر کدام شرکت است؟
شرکتهای بسیار زیادی در زمینۀ تولید حافظههای رم فعالیت دارند که از معروفترین آنها میتوان به برندهای G.Skill، Corsair، Kingston، TeamGroup اشاره کرد. لازم به ذکر است که محصولات برندهای مختلف در صورت داشتن مشخصات یکسان، دارای عملکرد و کارآیی مشابه خواهند بود و تفاوت محصولات برندهای مختلف بیشتر به جنبههای ظاهری، قابلیتهای اورکلاک و کیفیت ساخت ماژولهای حافظه مربوط میشود.
انواع رم از نظر کاربرد، ساختار و نسل
در حال حاضر محصولات بسیار زیادی در دنیای دیجیتال وجود دارند که ما از آنها به عنوان حافظه یا رم یاد می‌کنیم اما چیزی که به عنوان رم در یک سیستم کامپیوتری مورد استفاده قرار می‌گیرد، ماژول‌هایی هستند که بر روی
مادربرد سیستم نصب می‌شوند. بر روی سطح این ماژول‌ها مجموعه‌ای از چیپ‌های الکترونیکی قرار دارند که در دل خود شامل تعداد بسیار زیادی ترانزیستور، خارن و قطعات الکترونیکی دیگر هستند که وظیفۀ ثبت و نگهداری اطلاعات را بر عهده دارند.
به طور کلی و از نظر کاربرد میتوان رم‌های کامپیوتر را در سه دستۀ دسکتاپ، سرور و
لپ تاپ طبقه‌بندی کرد. رم‌های لپتاپ و دسکتاپ از نظر عملکرد شبیه به یکدیگر هستند و تفاوت آنها بیشتر به ابعاد فیزیکی و میزان مصرف انرژی آنها مربوط میشود. در بخش سرور نیز شاهد رم‌های مشابه با دستۀ دسکتاپ هستیم اما تفاوت اصلی آنها در قابلیت تشخیص و رفع خطاست که از آن به عنوان ECC یاد میشود.
رم‌های کامپیوتر از نظر ساختار به دو دستۀ SRAM و DRAM تقسیم می‌شوند. واحدهای حافظه در تکنولوژی SRAM تنها از ترانزیستورها تشکیل شده‌اند اما در تکنولوژی DRAM با ترکیبی از خازن‌ها و ترانزیستورها مواجه هستیم و ماهیت خازن باعث کاهش سرعت این دسته از حافظه‌ها میشود اما از طرف دیگر قیمت حافظههای DRAM کمتر است و استفاده از آنها را توجیه می‌کند، به طوری‌که تمامی حافظههای مورد استفاده در سیستم‌های کامپیوتری فعلی از نوع DRAM هستند.
حافظههای SRAM به دلیل ماهیت کاملا ترانزیستوری و استاتیکی خود دارای سرعت بسیار بالایی هستند و معمولا به عنوان حافظههای دستیابی سریع مورد استفاده قرار می‌گیرند و دارای قیمت بیشتری هستند.
نسل حافظههای رم چیزی است که بیشتر کاربران با آن آشنا هستند. اصطلاحی در رم‌های کامپیوتر به نام DDR وجود دارد که مخفف سه کلمه‌ی Double Data Rate است. معنی این اصطلاح آن است که حافظۀ رم در هر پالس کلاک به جای 1 بیت، 2 بیت را انتقال میدهد و در نتیجه سرعت آن نسبت به حالت SDR یا همان Single Date Rate دو برابر یا Double شده است. تکنولوژی DDR دارای نسل‌های مختلفی است و امروزه شاهد ظهور رم‌های DDR5 هستیم. هریک از نسل‌های مختلف حافظههای رم دارای خصوصیات منحصربفردی مانند تعداد پین‌ها و ولتاژ کاری متفاوت هستند که باعث میشود نتوان آنها را به جای یکدیگر مورد استفاده قرار داد.
رم دوکاناله یا Dual Channel چیست و چه تاثیری در اجرای بازی دارد؟
به شکل ساده میتوان گفت که حالت دوکاناله، تعداد مسیرهای ارتباطی بین پردازنده و رم را دو برابر می‌کند اما این به معنی دو برابر شدن سرعت سیستم نیست زیرا قدرت پردازش یک سیستم به عوامل دیگری مانند پارامترهای پردازنده، کارت گرافیک و ... نیز وابسته است. در حالت کلی استفاده از حالت دوکاناله، میزان پهنای باند بین حافظۀ رم و پردازنده را تا دو برابر افزایش میدهد که برای استفاده از این حالت باید دو ماژول ترجیحا مشابه را در ماژولهای همرنگ مادربرد نصب کنید.
معمولا بهترین آرایش نصب ماژولهای رم در دفترچۀ راهنمای مادربرد وجود دارد. در حالت کلی استفاده از حالت دوکاناله تاثیر بسزایی در اجرای بازی‌های رایانه‌ای و افزایش FPS ندارد؛ تنها نکتۀ قابل توجه آن است که استفاده از حالت تک‌کاناله در زمان اجرای بازی، میزان درگیری بخش CPU را تا حدودی افزایش میدهد که در بازی‌های وابسته به سی پی یو ممکن است به کاهش نرخ فریم منجر شود.
به طور کلی استفاده از کانال‌های بیشتر (دوکاناله، سه‌کاناله، چهارکاناله) نسبت به حالت تک‌کاناله ارجحیت دارد و در اغلب موارد باعث افزایش کارآیی سیستم میشود.
هیت سینک چه تاثیری در کارآیی رم دارد؟
حافظههای رم به دلیل تراکم بالای قطعات الکترونیکی موجود در چیپ‌های حافظه و ارائه فرکانس‌های بالا در حین پردازش اطلاعات، دچار افزایش دما می‌شوند که بر روی کارآیی و طول عمر آنها تاثیر منفی می‌گذارد؛ از این رو برندهای تولیدکنندۀ رم با استفاده از هیت سینک‌های خنک‌کننده اقدام به کنترل و کاهش حرارت ماژولهای حافظه می‌کنند.
استفاده از هیت سینک علاوه بر کاهش دمای ماژول باعث زیبایی بیشتر نمای داخلی سیستم‌های PC نیز میشود. تنها نکتۀ موجود در این خصوص، مربوط به ارتفاع هیت سینک رم است تا از نظر ارتفاع، تداخلی با
خنک کننده پردازنده نداشته باشد.
در هنگام خرید رم باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
توجه به قابلیتهای مادربرد و پردازنده از جمله نکات مهم در حین خرید حافظههای رم است. پشتیبانی از نسل حافظه (DDR3 ، DDR4 و ...)، تعداد ماژولهای قابل نصب (2 ، 4 و ...)، حداکثر حجم ماژولهای قابل نصب (8گیگابایت، 16گیگابایت و ...) و مجموع کل حافظۀ قابل پشتیبانی سیستم (64 گیگابایت، 128 گیگابایت و ...) و حداکثر فرکانس قابل پشتیبانی (2400 مگاهرتز ، 3200 مگاهرتز و ...) از جمله ویژگیهای قابل توجهی است که در هنگام خرید ماژولهای حافظه باید به آنها توجه کرد.
مثلا با خرید مادربرد H510 میتوان از ماژولهای حافظه با حداکثر فرکانس 2666 مگاهرتز استفاده کرد و در صورت استفاده از رم‌های با فرکانس‌های بالاتر، میزان فرکانس نهایی آنها به عدد 2666 مگاهرتز محدود خواهد شد. این موضوع در خصوص مدل‌های مختلف پردازنده نیز صادق است. در حالت کلی استفاده از یک فرکانس حافظه، نیازمند پشتیبانی هر سه قطعه رم، مادربرد و پردازنده از آن فرکانس خاص است.
چه مقدار حافظۀ رم برای یک سیستم PC لازم است؟
باید توجه داشت که مقدار بیشتر رم به معنی افزایش کارآیی و کسب سرعت بیشتر نیست و هر سیستم کامپیوتری با توجه به نوع کاربری و نرم‌افزارهای موردنیاز کاربر، نیازمند مقدار مشخصی از حافظۀ رم خواهد بود. سیستم‌های کاربری خانگی و عمومی با داشتن 8 گیگابایت حافظه به راحتی از عهدۀ اجرای فعالیت‌های مختلف برمی‌آیند اما در یک سیستم گیمینگ با توجه به مدل پردازنده و کارت گرافیک سیستم و با توجه به نیاز بازی‌های جدید، استفاده از 16 یا 32 گیگابایت حافظۀ رم پیشنهاد میشود. در سیستم رندرینگ نیز بر اساس نوع پردازش و حجم پروژه‌های مختلف، استفاده از 16 تا 128 گیگابایت حافظۀ رم ضروری خواهد بود.
پروفایل XMP چیست؟
این قابلیت برای اولین بار توسط شرکت اینتل معرفی شد و شامل مجموعه‌ای از تنظیمات از پیش تعیین‌شده است که در قالب پروفایل‌های مجزا به
رم کامپیوتر اجازه میدهد تا به راحتی در فرکانس‌های بالاتر و تایمینگ کمتر فعالیت کنند و معمولا اعداد درج‌شده بر روی بسته‌بندی ماژولهای حافظۀ رده بالا بر اساس حداکثر مقادیر قابل دسترس از طریق فعالسازی پروفایل‌های XMP هستند و در حالت استاندارد، مقادیر کمتری نسبت به اعداد درج‌شده بر روی بسته‌بندی خود را ارائه می‌دهند.
به هر حال استفاده از این تنظیمات بسیار آسان است و کاربران از طریق رابط بایوس می‌توانند به این تنظیمات دسترسی پیدا کرده و آنها را فعال کنند اما باید توجه داشت که استفاده از تنظیمات XMP به ویژگیهای رم، مادربرد و پردازندۀ سیستم وابسته است و امکان فعالسازی آن در تمامی شرایط وجود ندارد.
قابلیت XMP در ابتدا تنها بر روی پلتفرم اینتل معرفی شد اما به تدریج سازگاری آن با پلتفرم AMD نیز افزایش پیدا کرد و در حال حاضر میتوان از این تنظیمات بر روی پلتفرم AMD نیز استفاده کرد و امروزه شاهد اسامی دیگری نظیر AMP، A-XMP و ... هستیم که با استفاده از آنها میتوان پارامترهای مختلف حافظههای رم را در کنار پردازنده‌ها و مادربردهای AMD بهینه‌سازی کرد.
رم DDR5 بخریم یا نه؟
پاسخ این سوال به طور کلی و به شکل کوتاه، خیر است اما این پاسخ به دلایل مختلفی بستگی دارد که در آینده به بله تبدیل خواهد شد. نکتۀ اول اینکه در حال حاضر تکنولوژی DDR5 به تازگی روانه بازار شده و محصولات این نسل از حافظه‌ها به طور طبیعی دارای قیمت بالاتری هستند.
از طرف دیگر هنوز نرم‌افزارها و به ویژه بازی‌های رایانه‌ای، نیازی به استفاده از قابلیتهای جدید حافظههای DDR5 پیدا نکرده‌اند و این موضوع به وضوح در نتایج بنچمارک آنها قابل مشاهده است. پس اگر در خرید قطعات با محدودیت مالی مواجه هستید بهتر است به سراغ مدل‌های DDR4 بروید و هزینه اضافی را برای خرید قطعات مهم‌تری مانند پردازنده و کارت گرافیک صرف کنید.
آشنایی با اصطلاحات تخصصی حافظۀ رم کامپیوتر
ماژول رم:
ساختار فیزیکی حافظۀ رم که به شکل یک مدار چاپی مستطیل شکل و شامل تعدادی چیپ حافظه و قطعات الکترونیکی است که توسط پین‌های کوچک و طلایی به بخش مادربرد متصل می‌شوند. تعداد پین‌ها در نسل‌های مختلف حافظه متفاوت است و به عنوان مثال تعداد آنها در نسل‌های DDR4 و DDR5 دسکتاپ 288پین و در نسل DDR3 دسکتاپ 240پین است. لازم به ذکر است که حافظههای DDR4 و DDR5 به جای یکدیگر قابل استفاده نیستند.
حجم رم:
فضای ارائه شده برای ذخیرهسازی اطلاعات که بر حسب واحد گیگابایت بیان میشود و اصلی‌تریم و مهم‌ترین فاکتور حافظههای رم است. از جمله حجم‌های رایج در میان حافظه‌ها میتوان به 8 ، 16 و 32 گیگابایت اشاره کرد.
فرکانس:
به معنی تعداد دستوراتی است که در هر ثانیه توسط حافظۀ رم فراخوانی می‌شوند و برحسب مگاهرتز بیان میشود. از فرکانس‌های رایج حافظههای رم میتوان به DDR3-1333MHz ، DDR4-2400MHz و DDR5-4800MHz اشاره کرد.
زمان تاخیر یا CL:
فاصله زمانی میان صدور فرمان و دریافت پاسخ توسط کنترلر حافظه است که بر حسب واحد نانوثانیه اندازه‌گیری میشود و پایین بودن این عدد به معنای سرعت بیشتر حافظه است. با افزایش فرکانس، مقدار CL نیز به طور طبیعی افزایش پیدا می‌کند.
ولتاژ رم:
ولتاژ عملیاتی رم که با ظهور نسل‌های جدید کاهش می‌یابد. ولتاژ استاندارد در ماژولهای DDR4 برابر 1.2 ولت ودر ماژولهای DDR5 برابر 1.1 ولت است.
کنترلر حافظه یا MCH:
وظیفه کنترل و ارسال دستورات مختلف را بر عهده دارد که در گذشته در قسمت چیپست مادربرد قرار می‌گرفت اما در حال حاضر این بخش به داخل پردازنده منتقل شده است.
RDIMM و UDIMM:
تفاوت این دو نوع حافظه در استفاده از یک بخش بافر میان کنترلر و چیپ‌های حافظه است که باعث پایداری بیشتر ماژول‌ها و کاهش خطاهای احتمالی میشود. ماژولهای UDIMM یا UnBuffered فاقد بخش بافر هستند و اغلب مادربردهای دسکتاپ از این استاندارد پشتیبانی می‌کنند. ماژولهای RDIMM یا Registered مجهز به بخش بافر بوده و بیشتر در سیستم‌های سرور مورد استفاده قرار می‌گیرند. وجود بخش بافر تا حدی باعث کاهش سرعت حافظه و افزایش قیمت آن میشود.
SO-DIMM:
ماژولهای حافظه که در مقایسه با نمونه‌های DIMM دارای ابعاد فیزیکی کوچک‌تری هستند و معمولا در لپتاپ‌ها و مینی‌پی‌سی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ECC:
مخفف عبارت Error Code Correction است و به صورت یک چیپ حافظۀ مجزا بر روی ماژول حافظه قرار دارد و وظیفۀ آن جلوگیری از بروز خطا و تصحیح اشتباهات احتمالی است و به شکل گسترده در کاربری سرور مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود این قابلیت باعث افزایش قیمت ماژولهای حافظه میشود.
برای خرید انواع رم کامپیوتر در ظرفیت‌های مختلف و برندهای متنوع می‌توانید از
وبسایت لیون کامپیوتر بازدید کنید.
پرسش‌های متداول
رم کامپیوتر یا حافظه موقت کامپیوتر چیست؟
رم یا حافظۀ کامپیوتر یک فضای ذخیرهسازی خواندنی / نوشتنی است که به شکل مستقیم با پردازنده سیستم در ارتباط بوده و وظیفۀ ذخیرهسازی موقت اطلاعات موردنیاز CPU را بر عهده دارد؛ به عبارت دیگر، حافظۀ رم، یک واسطۀ پرسرعت است که اطلاعات را با سرعت زیاد در اختیار پردازنده قرار میدهد تا سرعت پایین سایر بخشهای سیستم مانند هارد دیسک، تداخلی در عملکرد آن ایجاد نکنند.
بهترین تولیدکنندۀ حافظۀ رم کامپیوتر کدام شرکت است؟
شرکتهای بسیار زیادی در زمینۀ تولید حافظههای رم فعالیت دارند که از معروفترین آنها میتوان به برندهای G.Skill، Corsair، Kingston، TeamGroup اشاره کرد. لازم به ذکر است که محصولات برندهای مختلف در صورت داشتن مشخصات یکسان، دارای عملکرد و کارآیی مشابه خواهند بود و تفاوت محصولات برندهای مختلف بیشتر به جنبههای ظاهری، قابلیتهای اورکلاک و کیفیت ساخت ماژولهای حافظه مربوط میشود.
در هنگام خرید رم باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
توجه به قابلیتهای مادربرد و پردازنده از جمله نکات مهم در حین خرید حافظههای رم است. پشتیبانی از نسل حافظه (DDR3 ، DDR4 و ...)، تعداد ماژولهای قابل نصب (2 ، 4 و ...)، حداکثر حجم ماژولهای قابل نصب (8گیگابایت، 16گیگابایت و ...) و مجموع کل حافظۀ قابل پشتیبانی سیستم (64 گیگابایت، 128 گیگابایت و ...) و حداکثر فرکانس قابل پشتیبانی (2400 مگاهرتز ، 3200 مگاهرتز و ...) از جمله ویژگیهای قابل توجهی است که در هنگام خرید ماژولهای حافظه باید به آنها توجه کرد.
چه مقدار حافظۀ رم برای یک سیستم PC لازم است؟
باید توجه داشت که مقدار بیشتر رم به معنی افزایش کارآیی و کسب سرعت بیشتر نیست و هر سیستم کامپیوتری با توجه به نوع کاربری و نرم‌افزارهای موردنیاز کاربر، نیازمند مقدار مشخصی از حافظۀ رم خواهد بود. سیستم‌های کاربری خانگی و عمومی با داشتن 8 گیگابایت حافظه به راحتی از عهدۀ اجرای فعالیت‌های مختلف برمی‌آیند اما در یک سیستم گیمینگ با توجه به مدل پردازنده و کارت گرافیک سیستم و با توجه به نیاز بازی‌های جدید، استفاده از 16 یا 32 گیگابایت حافظۀ رم پیشنهاد میشود. در سیستم رندرینگ نیز بر اساس نوع پردازش و حجم پروژه‌های مختلف، استفاده از 16 تا 128 گیگابایت حافظۀ رم ضروری خواهد بود.
خرید اقساطی
فروش ویژه
مجله لیون کامپیوتر
